Δεν ήσουν εγώ

Η ελπίδα, σύμφωνα με τους στωικούς, είναι η γενέτειρα όλων των δεινών. Τη μια στιγμή ελπίζεις στην ανθρωπότητα, στην εξέλιξη, στην αποδοχή, στην ενσυναίσθηση και την αμέσως επόμενη διαψεύδεσαι. Είναι τα συναισθήματα που θέλουμε να κάνουν τις μέρες μας λίγο πιο φωτεινές, λίγο πιο αισιόδοξες. Τα ίδια συναισθήματα που σαν μπούμερανγκ επιστρέφουν για να μας υπενθυμίσουν ότι η μόνη πραγματικότητα στην οποία πρόκειται να ζήσουμε είναι αυτή στην οποία κυριαρχεί η τάση «τα μυαλά που κουβαλάς».

Αλήθεια, πόσες «–φοβίες» μετράμε; Μια που στέκει σαν ομπρέλα στις υπόλοιπες; Πολλές διάσπαρτες που όλες μαζί χτίζουν τείχος;  Ίσως και να μην έχει σημασία. Βλέπεις…  όλες από κοινού τρύπιες είναι...

Τρύπιες «-φοβίες» και αποστροφή που ξεχειλίζει από κάθε βλέμμα περαστικό. Περαστικό όχι με την έννοια της υπέρβασης του φόβου, φυσικά, αλλά με την χροιά της παρόδου. Το συναίσθημα αυτό δε μετριέται, είναι αλήθεια, ωστόσο εκτιμάται.

Μια προσέγγιση είναι αυτή του θύ(τη)ματος που δεν αρέσκεται σε θεάματα φρικιαστικά και αδικαιολόγητα. Δεν ανέχεται η κοινή συνείδηση να συλλάβει ότι η αγάπη δεν γνωρίζει όρια. Η φύση δεν υποδεικνύει αμφίδρομες ερωτοτροπίες, το υποδεικνύει η εξέλιξη των ειδών.

Βλέπεις, η βιολογία είναι ένα βολικό και στερεό έδαφος να θάψει κανείς τις «–φοβίες» του. Η ίδια βιολογία που έχει αναδείξει την εξέλιξη του ανθρώπινου είδους ως τη σπουδαιότερη του πλανήτη, μια και ο ίδιος ο άνθρωπος έχει το προνόμιο να ομιλεί, να επικοινωνεί, να παράγει πολιτισμό κι ένα σωρό άλλα. Ο άνθρωπος που κατάφερε να διαρθρώσει συνθέτες δομές, κοινωνίες ολόκληρες, οικονομικά συστήματα, τεχνολογία. Ο άνθρωπος που χθες συνειδητοποίησε ότι υπάρχουν πανανθρώπινα δικαιώματα, που κατάλαβε ότι υπάρχουν εκφάνσεις της ζωής στις οποίες όλοι μοιάζουν. Τον άνθρωπο αυτό  διαδέχθηκε (ή συνόδευε πάντα;) εκείνος ο ελεεινός «-φοβικός» που αδυνατεί να διανοηθεί τι θα πει ενσυναίσθηση.

Μπορεί να μην αγάπησες ποτέ τον εαυτό σου. Μπορεί να μην αγάπησες ποτέ κάποιον άλλο πέρα από τον εαυτό σου. Μπορεί να μην αγάπησες κανέναν πέρα από τον στενό σου κύκλο. Μπορεί να μη σκέφτηκες πώς είναι να εκλαμβάνεις ανεξήγητες «-φοβίες». Μπορεί να θεώρησες ότι «μια πλάκα είναι άλλωστε». Μπορεί να ένιωσες ότι θίχτηκε ο κόσμος που φρόντισαν οι άλλοι πριν από σένα να προκατασκευάσουν στον εγκέφαλό σου, χορηγώντας σε με αμέτρητες πλουμιστές ταμπέλες ώστε να κατανοείς τον κόσμο. Εσύ λοιπόν, που δεν μπορείς να συλλάβεις μια πραγματικότητα αληθινή σκέψου: κατανοείς τους ανθρώπους;

Η δεύτερη προσέγγιση, λοιπόν, είναι αυτή που εξηγεί τον άνθρωπο πίσω από το φαινόμενο, τον ανερυθρίαστο δράστη. Αυτός ο άνθρωπος, λοιπόν, διδάσκεται ότι η αγάπη είναι μονόδρομος, ότι το πολύ συναίσθημα δεν κάνει, ότι η κυνικότητα είναι προτιμητέα για την «ασφαλή» αντιμετώπιση της ζωής. Ο ίδιος άνθρωπος καταλήγει να συγκρούεται με τον εαυτό του γιατί τόλμησε να αισθανθεί και προπαντός να παραβεί τη φύση και την κανονικότητα, που μονοδρομήθηκε κι αυτή. 

Ο μικρός αυτός επαναστάτης γράφει με τα λόγια και τις πράξεις του με την ελπίδα ότι θα ακουστεί, ότι κάποιος θα τον καταλάβει, ότι κάποιος θα τον προσέξει. Με την ελπίδα ότι κάποτε η σαπίλα που θέλει τον άνδρα αγέρωχο και αδιαπραγμάτευτο θα παραχωρήσει τη θέση της στην μοναδικότητα του κάθε ανθρώπου. Στη μοναδικότητα που υφίσταται επειδή ακριβώς έχουμε διάφορες επιρροές και κρίνουμε ποιες θα επηρεάσουν τον εαυτό μας περισσότερο και ποιες όχι. Και η κρίση αφήνεται στον καθένα και καθεαυτή λέει τα πάντα.

Βλέπεις, δεν ξύπνησα ούτε σήμερα γυρεύοντας την κατανόηση όλων. Έμαθα να είμαι ολιγαρκής. Διότι η αληθινή μάχη που μαίνεται στην υπέρβαση των προκαταλήψεων δεν είναι για όλους. Είναι για αυτούς που δε δίστασαν να μοιράσουν την αγάπη απλόχερα, είναι για όσους εφιστούν το βλέμμα τους στον άνθρωπο που στέκεται αντίκρυ τους, στα χαρίσματα του, στις αδυναμίες του. Στο ζύγισμα της πανανθρώπινης ευτυχίας και του εξωραϊσμού της πιάτσας δεν είχαν δεύτερες σκέψεις. Στην αδυναμία απάντησαν με στήριξη και στη χαρά με αστάθμητη ελπίδα.

Μα βλέπεις, δεν περιμένω να τα καταλάβεις όλα αυτά. Ο Έλληνας δε χαμπαριάζει ξένα «βίτσια». Τα δεινά και το όνειδος ας κυριεύουν το γείτονα. Φυσικά, όταν πιστεύεις ότι είσαι στους θεατές τα πράγματα είναι πιο εύκολα. Δεν είναι παρά τη στιγμή που ό, τι απεύχεσαι αποκτά σάρκα και οστά που το «ας κάνουν ότι θέλουν ιδιωτικά» παύει να είναι τόσο ιδιωτικό ζήτημα…

Βλέπεις, η κακοποίηση δεν είναι κακοποίηση άμα δεν έχει μελανιές ή σωματικό πόνο να τη μαρτυρούν. Η ψυχική βλάβη δεν συνιστά βλάβη παρά μόνο όταν βάφεται με αίμα. Οι ψυχικές που παραμένουν εντός και καιροφυλακτούν κάθε φορά που επαναλαμβάνεται μια μισαλλόδοξη στάση, κάθε φορά που η προτίμηση συναντά την κριτική, δεν είναι βλάβες. Κάθε φορά που τίθεται σε αμφισβήτηση το συναίσθημα, σε κάθε πισώπλατη μαχαίρια, σε κάθε λυγμό ατέλειωτο δεν προξενείται βλάβη. Αλλά βλέπεις, ούτε αυτό περιμένω να το καταλάβεις, δεν τα πέρασες όλα αυτά…

Ο κόσμος με ενσυναίσθηση φαντάζει παράλογη κι ανέφικτη ουτοπία. Η κατανόηση του ανθρώπου πέραν του εγώ απαιτεί ασύλληπτες θυσίες σκέψεων εμφυτευμένων προ πολλού. Πρέπει να περάσεις από την προκατάληψη στην αποδοχή, κάτι που δεν είναι διόλου εύκολο. 

Ξέρεις, δεν υπήρξε εύκολο για κανέναν να παραδεχτεί ότι αρέσκεται με ομοίους του, ή ότι αισθάνεται παγιδευμένος σε λάθος σώμα. Αλλά το συναίσθημα καμιά φορά σε κυριαρχεί κι είναι όταν το αναγνωρίζεις ως αυθόρμητο που οι δεύτερες σκέψεις υποχωρούν και η ψυχολογία ισορροπεί. Είναι όταν αναγνωρίζεις καθετί υπαρκτό που ηρεμείς και όταν ηρεμείς που αναγνωρίζεις το τι σε κάνει ξεχωριστό.

Η διαφορετικότητα που προσπαθούν να σου επιβάλλουν έννοιες αφηρημένες όπως η παγκοσμιοποίηση και ο διεθνισμός ίσως τελικά να είναι η αλήθεια που δεν πρόφτασες να αντικρίσεις κατάματα. Είναι όταν το «αφύσικο» συσσωρεύεται σε χιλιάδες ανά τον κόσμο που αποκτά τη δυναμική του και γίνεται μια φωνή υπέρ όλων των ανθρώπων. 

Είναι όταν κάθε ψυχή («αφύσικη», «ανώμαλη», πονεμένη, διαταραγμένη, μόνη) αποκτά νόημα που η ανθρωπότητα μπορεί να μιλά για εξέλιξη. Όσο η ανθρωπότητα έχει ως βάση τον άνθρωπο οφείλει και να προασπίζει την πολυσχιδώς διαμορφωμένη προσωπικότητα του καθενός, από τον πιο μικρό στον πιο μεγάλο κι από τον πιο συνηθισμένο στον πιο πρωτότυπο.